Pytanie nadesłane do redakcji
Czym się różni ostry wielopostaciowy epizod psychotyczny F.20.0 od schizofrenii?
Odpowiedział
lek. med. Paweł Brudkiewicz
Specjalista psychiatra, psychoterapeuta
NZOZ Centrum Dobrej Terapii
Ostry wielopostaciowy epizod psychotyczny należy do kategorii „Ostre, przemijające zaburzenia psychotyczne” według klasyfikacji ICD-10. Grupę tych zaburzeń zgodnie z tą klasyfikacją koduje się jako F23. Zaburzenia te cechuje występowanie objawów psychotycznych, takich jak omamy (halucynacje), urojenia i zaburzenia postrzegania. Objawy te zaczynają się zwykle w sposób nagły i gwałtowny, w ciągu 2 tygodni lub krócej i utrzymują się krócej niż 1 miesiąc. Mają one zwykle charakter reaktywny, czyli wtórny do nieprzyjemnego zdarzenia stresowego. Omamy i urojenia mają wyrazisty charakter i ulegają szybkim zmianom (w ciągu dni lub nawet godzin). Wielopostaciowość i niestałość są charakterystycznymi cechami całego obrazu klinicznego, a objawy psychotyczne nie uzasadniają rozpoznania schizofrenii. Gdy w obrazie klinicznym dominują objawy schizofreniczne (niespełniające kryteriów rozpoznania schizofrenii!), rozpoznaje się ostre zaburzenia psychotyczne z objawami schizofrenii. Natomiast, gdy objawy psychotyczne mają różnorodny i zmienny obraz, zarówno pod względem typu, jak i nasilenia i nie występują dostatecznie długo, by rozpoznać epizod schizofreniczny lub afektywny, należy rozpoznawać ostre, wielopostaciowe zaburzenia psychotyczne bez objawów schizofrenii. Zaburzenia te ustępują w krótkim czasie i nie nawracają. Powrót do zdrowia następuje w ciągu kilku miesięcy; może jednak do niego dojść w okresie kilku tygodni lub dni. Jeżeli nie następuje poprawa stanu psychicznego, należy rozpoznać inny typ zaburzenia psychotycznego.
Natomiast kryteria rozpoznania schizofrenii według ICD-10 (F20) wymagają występowania jednego spośród następujących objawów: urojenia ksobne lub prześladowcze, omamy słuchowe mówiące lub dyskutujące między sobą o pacjencie w trzeciej osobie lub na bieżąco komentujące jego zachowanie, pseudoomamy słuchowe pochodzące z jakiejkolwiek części ciała, dziwaczne i absurdalne urojenia, odsłonięcie myśli, ugłośnienie myśli, przesyłanie myśli. Przy braku któregokolwiek z tych objawów rozpoznanie schizofrenii jest możliwe w przypadku obecności dwóch z następujących grup objawów: współwystępowanie omamów i urojeń innych niż wymienione powyżej charakterystyczne dla schizofrenii; zamiast urojeń mogą występować myśli nadwartościowe, objawy katatoniczne, objawy negatywne, zaburzenia myślenia i mowy w postaci rozkojarzenia, neologizmów, przerw i wtrąceń w tok myślenia. I co ważne - schizofrenię można rozpoznać w przypadku, kiedy powyższe objawy utrzymują się co najmniej przez 1 miesiąc.
Schizofrenia w przeciwieństwie do ostrego wielopostaciowego epizodu psychotycznego jest chorobą przewlekłą, zwykle trwającą całe życie, cechującą się zaostrzeniami i nawrotami, wymagającą wieloletniego leczenia (zwykle przez całe życie). Są to zatem zaburzenia o odmiennej etiologii, przebiegu i rokowaniu.
