Jak cytować: Wichniak A.: Pacjent z bezsennością. Med. Prakt., 2015; 9: 94–105
Zaburzenia snu należą do najczęstszych problemów zdrowotnych w społeczeństwach krajów rozwiniętych. Badania przeprowadzone w praktykach lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej wskazują, że krótkotrwałe okresy bezsenności występują u 50% pacjentów, a przewlekłe problemy ze snem zgłasza blisko 20%.
Fot. Vic / Flickr
Inne niż bezsenność
zaburzenia snu także są częstym problem. Około
13% populacji ogólnej skarży się na nadmierną
senność w ciągu dnia co najmniej kilka dni w tygodniu, a około 7% osób dorosłych zgłasza problemy z nadmierną sennością prawie każdego dnia.
Do innych częstych zaburzeń snu należą zespół
niespokojnych nóg, zaburzenia rytmu okołodobowego i zespół obturacyjnego bezdechu sennego. W postępowaniu diagnostycznym i leczeniu zaburzeń
snu zawsze należy ocenić:
1) objawy i czynniki zależne od stanu psychicznego
2) ogólny stan zdrowia
3) przyjmowane leki i substancje psychoaktywne
4) czynniki behawioralne
5) pierwotne zaburzenia snu.
Artykuł zawiera odpowiedzi na często zadawane
pytania dotyczące diagnostyki i leczenia
bezsenności.
Zobacz: Problemy z bezsennością część 1.
Pytanie 12. Jakich leków trzeba się wystrzegać w leczeniu bezsenności i dlaczego?
Leki powinno się stosować tylko wtedy, gdy jest to wskazane. Należy unikać leków, które nie są zalecane w leczeniu bezsenności. Najczęstszym błędem popełnianym przez lekarzy w Polsce w leczeniu bezsenności jest przewlekłe stosowanie leków nasennych, tego samego leku lub zamiana na inny lek nasenny po kilku tygodniach leczenia. Po 4 tygodniach leczenia leki nasenne powinno się stosować średnio co drugą noc, a więc nie częściej niż 15 razy w miesiącu.
Pytanie 13. Jaka jest skuteczność preparatów ziołowych w leczeniu bezsenności?
Jest różna, najczęściej niedowiedziona badaniami naukowymi, przeważnie nie przewyższa skuteczności placebo, która w bezsenności (podobnie jak w depresji) nie jest mała. Niektóre preparaty ziołowe, szczególnie te zawierające walerianę, były oceniane w badaniach klinicznych i takie preparaty powinny być preferowane przez lekarzy, jeśli decydują się oni na leczenie ziołami swoich pacjentów.
Pytanie 14. Czy po lekach nasennych typu Z (zolpidem, zopiklon) można rano prowadzić samochód?
Tak, ale organizacje nadzorujące – amerykański Urząd ds. Żywności i leków (FDA) i Europejska Agencja Leków (EMA) – zmniejszyły ostatnio zalecane dawki tych leków o połowę. Wynoszą one obecnie 1/2 tabletki, czyli 5 mg zolpidemu i 3,75 mg zopiklonu. W razie niewystarczającej skuteczności u mężczyzn w wieku 65 lat dawkę można zwiększyć do zalecanej poprzednio (cała tabletka). Zolpidem powinno się przyjmować wieczorem, co najmniej na 8 godzin przed planowanym rozpoczęciem aktywności porannej wymagającej pełnej sprawności psychofizycznej. W przypadku zopiklonu również w następnym dniu po przyjęciu leku nie należy prowadzić pojazdów ani obsługiwać urządzeń mechanicznych w ruchu.
Pytanie 15. Jak leczyć bezsenność u osoby uzależnionej od alkoholu?
Interwencjami poznawczo-behawioralnymi (CBT-I). Jeśli konieczne jest leczenie farmakologiczne, najczęściej stosuje się małe dawki sedatywnych leków przeciwdepresyjnych (np. trazodonu), przeciwpsychotycznych (np. chlorprotiksenu) lub hydroksyzyny; leki nasenne są przeciwwskazane.
Pytanie 16. Jak leczyć bezsenność u kobiety w III trymestrze ciąży?
Interwencjami poznawczo-behawioralnymi. Żaden lek nie jest zalecany do leczenia bezsenności w ciąży. Za najbezpieczniejsze uznawano prometazynę i hydroksyzynę, ale obecnie oba te leki są umieszczone, podobnie jak liczne leki przeciwdepresyjne, w kategorii C ryzyka stosowania w ciąży.
Pytanie 17. Czy i kiedy pacjent powinien być hospitalizowany z powodu bezsenności?
Wówczas, gdy leczenia w szpitalu wymagają choroby współistniejące, na przykład depresja, choroby somatyczne, uzależnianie. Pacjenci z bezsennością nieorganiczną nie wymagają hospitalizacji. W Polsce niestety czasami trzeba to zrobić, aby wykonać badania diagnostyczne.
